Damar Sertliği Nedir?
Sağlıklı insanlardaki damarlar esnek bir yapıdadır ve zaman zaman daralıp genişleyebilirler. Bu faaliyet kanın akılı ve benzeri durumları kontrol etmeye yarar. Damar sertliği yani ateroskleroz hastalığında ise damar duvarlarında biriken kolestrol ve bağ dokusu yapılanmasının artmasından dolayı damarda serleşme ve esneklik kaybı oluşur. Sertleşen damarların iç bölgelerinde aterom plakları oluşarak zaman içinde damarı tıkar ve kan akışını önleyerek ölüme sebebiyet veren ciddi sonuçlara yol açabilir. Bilhassa kalp krizi, beyin kanaması gibi en sık ölümle sonuçlanan hastalıkların çoğunda damar sertleşmesi sorunu bulunur.
Damar Sertliği Belirtileri Nelerdir?
Damar sertliği belirtileri genellikle net bir şekilde gelişmez. Farklı hastalıklarla birlikte kendini gösterir. Semptomlar sertliğin oluştuğu bölgeye göre değişkenlik gösterir. Belirtiler çoğu kez atardamarın organ ve dokulara yeterli kanı pompalayamadığı zaman meydana gelir. Bu süre zarfına kadar herhangi bir belirti görülmediği için de ölümcül sonuçlara varabilir. Bazı vakalarda oluşan bir kan pıhtısı damarı tıkar ve kan akışını tamamen keser veya damarın parçalanmasına neden olabilir. Bu gibi bir tabloda kalp krizi veya inme görülmesi yüksek bir olasılıktır. Belirtiler atardamara göre farklı şekilde oluşur. Koroner arterde oluşan sertleşmelerde şu belirtiler görülebilir:
- Nefes darlığı
- Kalp ritminde bozulma (aritmi)
- Kollar, boyun, göğüs ve çene dahil üst vücutta oluşan baskı ve ağrı hissi
Beyne kan iletimini sağlayan atardamarların sertleşmesi ile meydana gelen belirtiler şu şekilde olabilir:
- Yüz kaslarının sarkması
- Felç
- Şiddetli baş ağrısı
- Konuşulanı anlamama veya konuşmada zorlanma
- Kollarda ve bacaklarda zayıflık ve uyuşma
- Bir veya iki gözde birden gelişen görme zayıflığı
Kollar bacaklar ve pelviste oluşan damarda sertleşmelerde uyuşmalar ve bacakta ağrı oluşabilir. Yanı sıra, böbreklere giden atardamarlardaki sorunlar yüksek tansiyon veya böbrek yetmezliğine sebep olabilir. Bu spesifik belirtiler dışında görülen semptomlar ise şu şekilde olabilir:
- Karın ağrısı
- Nefes darlığı
- Baş dönmesi, bulantı ve kusma
- Denge kaybı
- Göğüs ağrısı
- Omuz, kol, çene veya sırtta oluşan ağrılar
Damar Sertliği Neden Olur?
Damar sertliğinin nedenleri arasında çevresel ve genetik etkenler birlikte rol oynar. Ancak aile öyküsünde damar sertliği olan kişilerin bu rahatsızlığa yakalanma oranı daha yüksektir. Damarlarda meydana gelen hasarların onarılması zorlaşacağı için yaşlı kişilerde daha sık görülebilir. Diğer ateroskleroz nedenleri ise şu şekilde sırlanabilir:
- Sigara kullanımı
- Erkek cinsiyet
- Yüksek tansiyon
- Sağlıksız beslenme
- Diyabet ve obezite
- Stresli yaşam
- Yetersiz fiziksel aktivite
- Menopoz sonrası kadınlarda östrojen hormonunun koruyucu etkisinin zayıflaması
- Kandaki LDL kolestrol, total kolestrol ve trigliserit oranlarının yüksek, kötü kolestrol HDL seviyelerinin yüksek olması
Damar Sertliği Nasıl Teşhis Edilir?
Damarda sertlik rahatsızlığından şüphe edilmesi veya aile yakınlarında var olması nedeniyle hekime başvurulması sonucu bazı tetkikler yapılabilir. Bunlardan bazıları şu şekildedir:
- Anjiyografi
- Efor testi
- Dopler ultrasonu
- Sintigrafi
- Bilgisayarlı tomografi
Bu görüntüleme tekniklerinden hekimin karar verdiği ile damarda herhangi bir sertleşme olup olmadığı gözlemlenebilir.
Damar Sertliği Nasıl Tedavi Edilir?
Teşhis edilen damar sertliği tedavisi, sorunun hangi bölgede olduğuna ve derecesine göre planlanır. İleri derecede olmayan damar sertliği vakalarına ilaç tedavisi verilebilir. Bu tür durumlarda reçete edilen kan sulandırıcılar ile damar içindeki pıhtı veya plakların engellenmesi sağlanır.
Kolestrol yükselmesinden kaynaklı olan ateroskleroz tablosunda tedavi için kolestrol düşürücü ilaçlar kullandırılır. Aynı şekilde tansiyon hastalığının etken olduğu durumlarda da tansiyon düşürücü (hipertansif) ilaçlar reçete edilir. Yanı sıra, şeker hastalığından ötürü damarda sertleşmesi olan hastalara diyabet ilaçları verilir.
İleri seviye damar sertleşmesi sonucu kalp krizi veya felç geçiren kişilerde cerrahi operasyonlar yapılır. Ameliyat hastanın durumunun aciliyetine göre planlanır. Bu cerrahi tedaviler şu şekilde olabilir:
Kalp anjiyosu: Damar tıkanıklığı seviyesine göre damara stent takılabilir.
Bypass: Kalp anjiyosunun yetmediği hastalarda kesi yapılarak bypass ameliyatı yapılır.
Karoit endarterektomi: Şah damarının tıkanmasında stent takılması işlemidir.
Özellikle kalp krizi ve felç nedenleri arasında yer alan damar sertleşmesinden korunmak için risk altındaki kişilerin düzenli sağlık taraması yaptırmaları gerekir. Teşhis konulan hastalarında rutin kontrollerini aksatmamaları oldukça önemlidir.
Damar Sertliğine Ne İyi Gelir?
Damar sertliği rahatsızlığı olan bireylerin beslenme biçimlerinde yapacakları bazı değişiklikler risk unsurlarını minimize etmeye yardımcı olabilir. Damar sertliğine iyi gelen besinler ve bazı yaşam tarzı önerileri şu şekilde olabilir:
- Meyve ve sebze ağırlıklı beslenin
- Sakatat tüketiminden kaçının
- Günlük tuz tüketiminizi 6 gram ile sınırlandırın
- Tavuğun derisini tüketmeyin
- Doymuş yağların yerine zeytinyağı ve türünde bitkisel yağlar kullanın
- Ahududu, portakal, soğan gibi antioksidan besinleri diyetinize ekleyin
- Etleri yağsız olarak tüketin
- Kızartmalar yerine fırınlanmış gıdalar tercih edin
- Sigara kullanımını bırakın ve günde en az 30 dakika yürüyüş veya hafif egzersizler yapın
Doktorun:
Adı : Timothy
Soyadı : Sand
